ภาวะลำไส้รั่ว (Leaky gut syndrome) เกิดขึ้นเมื่อเยื่อบุลำไส้มีรูพรุนมากเกินไป ทำให้สารพิษผ่านเข้าสู่กระแสเลือดได้

ลำไส้ของคุณต้องสัมผัสกับองค์ประกอบภายนอกตลอดเวลาเช่นเดียวกับผิวของคุณ ทุกสิ่งที่คุณใส่ในปากของคุณไม่ว่าจะเป็นแอปเปิ้ลออร์แกนิกที่คุณหยิบขึ้นมาจากตลาดทางการเกษตรหรือเค้กวันเกิดชิ้นอร่อยก็ล้วนตรงไปที่ลำไส้เล็กของคุณ ความแตกต่างก็คือในขณะที่ผิวของคุณมีเซลล์เจ็ดชั้น แต่ลำไส้ของคุณมีเซลล์เพียงชั้นเดียว เซลล์ชั้นเดียวนี้มีงานที่ยุ่งยาก มันทำหน้าที่ดูดซับสารอาหารและก็ต้องทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันเช่นกัน มันยังทำหน้าที่เก็บสารพิษและจุลินทรีย์ที่ไม่ต้องการเพื่อให้ร่างกายสามารถขับออกมาเป็นของเสียได้

ไทท์จังชัน (Tight junction) ซึ่งเป็นบริเวณที่เยื่อหุ้มเซลล์ที่อยู่ติดกันสองเซลล์เชื่อมต่อกันเพื่อสร้างสิ่งกีดขวางจะทำหน้าที่ควบคุมสิ่งที่สามารถและไม่สามารถเข้าสู่กระแสเลือดผ่านชั้นเซลล์ลำไส้เดี่ยวได้ ปัญหาเริ่มเกิดขึ้นเมื่อไทท์จังชันเหล่านี้คลายตัวและโมเลกุลที่ไม่ต้องการซึ่งควรจะออกไปนั้นสามารถเคลื่อนผ่านและรั่วเข้าสู่กระแสเลือดได้ ณ จุดนั้น ระบบภูมิคุ้มกัน (ซึ่ง 80% อยู่ในลำไส้) จะระบุผู้บุกรุกเหล่านี้และเริ่มทำงาน แม้ว่าระบบภูมิคุ้มกันของคุณแค่ทำหน้าที่ของมัน แต่การกระตุ้นอย่างต่อเนื่องของระบบภูมิคุ้มกันก็อาจนำไปสู่การอักเสบเรื้อรังได้ในที่สุด

ภาวะลำไส้รั่วเกิดจากอะไร?

ปัจจัยบางอย่างที่อาจนำไปสู่ภาวะลำไส้รั่ว เช่น:

1. กลูเตน (Gluten)

มีหลายงานวิจัยแสดงให้เห็นว่ากลูเตนอาจเป็นอันตรายต่อผนังลำไส้ เนื่องจากจะเพิ่มการผลิตโซนูลิน (Zonulin) ซึ่งเป็นโปรตีนที่สามารถทำให้ไทท์จังชันอ่อนแอลงได้ ผู้ที่มีแนวโน้มที่จะแพ้หรือมีอาการแพ้กลูเตนมีความเสี่ยงสูงในการพัฒนาไปสู่ภาวะลำไส้รั่วและทำให้ภาวะลำไส้รั่วรุนแรงขึ้น

2. ความไม่สมดุลของแบคทีเรียในลำไส้

ในลำไส้เล็กเต็มไปด้วยแบคทีเรียที่ดีและไม่ดี ลำไส้ที่แข็งแรงมีแบคทีเรียในลำไส้ที่เป็นประโยชน์เป็นส่วนใหญ่ โดยมีแบคทีเรียในลำไส้ที่ไม่ดีจำนวนเล็กน้อย การเติบโตของแบคทีเรียในลำไส้ที่ไม่ดีมากเกินไปจะส่งผลต่อความสมดุลที่ของแบคทีเรียและอาจนำไปสู่ภาวะลำไส้รั่ว

3. ยา

การใช้ยาที่จำหน่ายหน้าเคาน์เตอร์เป็นเวลานานโดยเฉพาะยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์อาจทำให้เกิดภาวะลำไส้รั่วได้ ยาปฏิชีวนะยังส่งผลต่อความสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ซึ่งนำไปสู่ภาวะลำไส้รั่ว

4. ความเครียดเรื้อรัง

ลำไส้และสมองเชื่อมต่อกันอย่างใกล้ชิด งานวิจัยต่างๆ แสดงให้เห็นว่าความเครียดในระดับสูงส่งผลกระทบที่สำคัญต่อสุขภาพของลำไส้ ร่างกายของเราฉลาดอย่างเหลือเชื่อ ทุกระบบได้รับการออกแบบมาเพื่อให้เราปลอดภัยและมีสุขภาพดี เมื่อเราประสบกับสถานการณ์ที่ตึงเครียดไม่ว่าเราจะวิ่งหนีจากผู้ล่าหรือการไปประชุมสายต่อมหมวกไตของเราจะผลิตคอร์ติซอลซึ่งเป็นฮอร์โมนความเครียดที่กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ทำงานเกินกำลัง นั่นคือความรู้สึกต่อสู้หรือหนีที่ทำให้คุณมีพลังงานเหลือเฟือเพื่อไปยังที่ที่คุณต้องการ แม้ว่าคอร์ติซอลในปริมาณน้อยจะมีประโยชน์ แต่การกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันอย่างต่อเนื่องอาจนำไปสู่การอักเสบเรื้อรัง และสุขภาพทางเดินอาหารที่ไม่ดีสามารถกระตุ้นความรู้สึกเครียดและวิตกกังวลได้ และมันก็จะเกิดวนเป็นวัฏจักร

5. อาหารแปรรูป

อาหารแปรรูปมักจะมีน้ำตาลสูงและมักประกอบด้วยอิมัลซิไฟเออร์ซึ่งเป็นสารเติมแต่งที่ช่วยป้องกันไม่ให้อาหารที่รวมกันแยกออกจากกัน แม้ว่าอิมัลซิไฟเออร์จะดีสำหรับอายุการเก็บรักษาอาหารแต่ก็ไม่ค่อยดีต่อเยื่อบุลำไส้ อิมัลซิไฟเออร์เหล่านี้สามารถกัดเซาะเยื่อบุลำไส้เล็ก ทำให้เกิดการอักเสบและทำให้เกิดภาวะลำไส้รั่ว สารเติมแต่งทั่วไปบางชนิดที่ควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ พอลิซอร์เบต คาราจีแนน และ มอลโทเดกซ์ทริน

6. แอลกอฮอล์

การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปไม่เพียงแต่ทำให้คุณมีอาการเมาค้างที่น่ารังเกียจ แต่ยังส่งผลต่อลำไส้เล็กของคุณด้วย หลายงานวิจัยแสดงให้เห็นว่าแอลกอฮอล์อาจส่งผลให้เกิดภาวะลำไส้รั่ว หากคุณยังไม่พร้อมที่จะละทิ้งประเพณีชั่วโมงแห่งความสุขที่คุณโปรดปราน ให้ลองเลือกเครื่องดื่มที่ดีกว่าเครื่องดื่มแอลกอฮอล์   

สัญญาณของภาวะลำไส้รั่ว

ปัญหาเกี่ยวกับทางเดินอาหารอาจเป็นสัญญาณของภาวะลำไส้รั่ว เนื่องจากภาวะลำไส้รั่วอาจนำไปสู่การอักเสบเรื้อรัง ดังนั้นอาการต่างๆ จึงอาจดูเหมือนเป็นโรคภูมิแพ้มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการแพ้บริเวณผิวหนัง 

เมื่อระบบภูมิคุ้มกันของคุณยุ่งอยู่กับการต่อสู้กับสารพิษ ระบบภูมิคุ้มกันของคุณก็มีพลังงานน้อยลงในการทำหน้าที่อื่นๆ เช่น การควบคุมฮอร์โมนและการสื่อสารกับสมองของคุณ ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดภาวะสมองล้า ความเหนื่อยล้าเรื้อรัง และแม้กระทั่งอาการวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า

ตัวบ่งชี้สำคัญอีกประการหนึ่งที่บ่งบอกว่าคุณอาจมีภาวะลำไส้รั่วคือความไวต่ออาหารเพิ่มขึ้นอย่างกะทันหัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับอาหารที่คุณโปรดปรานบางชนิด ความไวใหม่นี้บ่งชี้ว่าระบบภูมิคุ้มกันของคุณกำลังโจมตีทุกอย่างที่รั่วไหลผ่านเยื่อบุลำไส้ของคุณ

การวินิจฉัยพบโรคภูมิต้านตนเอง เช่น โรคเซลิแอค โรคลำไส้อักเสบ หรือ ลูปัส อาจเป็นสัญญาณว่าลำไส้ของคุณต้องการการรักษา

วิธีการปรับปรุงสุขภาพลำไส้

แม้ว่าลำไส้เล็กจะมีความละเปราะบาง แต่เยื่อบุลำไส้เล็กของคุณก็ประกอบด้วยไมโครวิลลีที่มีอัตราการเกิดใหม่สูง เมื่อให้เยื่อบุลำไส้เล็กได้พักมันจะสามารถซ่อมแซมตัวเองได้อย่างรวดเร็ว 

ต่อไปนี้คือวิถีการดำเนินชีวิตและการเปลี่ยนแปลงทางโภชนาการที่เรียบง่ายที่ช่วยรักษาภาวะลำไส้รั่ว

1. หลีกเลี่ยงอาหารและสารที่อาจทำให้เกิดการระคายเคือง

เมื่อผนังลำไส้ของคุณถูกทำลาย ทางที่ดีควรหลีกเลี่ยงกลูเตน อาหารแปรรูป น้ำตาล ผลิตภัณฑ์นม และ แอลกอฮอล์ ซึ่งทั้งหมดนี้สามารถทำลายเซลล์ที่บอบบางอยู่แล้วซึ่งอยู่ในลำไส้ของคุณได้ การเลือกรับประทานอาหารออร์แกนิกจะเป็นประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกันของคุณ 

2. รับประทานไขมันที่ดีต่อสุขภาพมากขึ้น

กรดไขมันสายสั้น (Short-chain fatty acid) เช่น บิวทีเรต ไม่เพียงแต่ช่วยรักษาเยื่อบุในลำไส้ของคุณเท่านั้น แต่ยังช่วยต้านการอักเสบอีกด้วย เนยใสเป็นแหล่งบิวทีเรตที่ดี ไขมันที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพอื่นๆ เช่น น้ำมันมะพร้าว อะโวคาโด และ ถั่ว

3. เพิ่มการรับประทานอาหารหมักดอง

กิมจิ กะหล่ำปลีดอง คอมบูชา และ อาหารหมักดองอื่นๆ เป็นแหล่งโปรไบโอติกชั้นเยี่ยมที่สามารถช่วยเสริมแบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ในลำไส้ของคุณ คุณสามารถหาซื้ออาหารหมักดองเหล่านี้ได้ตามร้านขายของชำใกล้บ้านคุณหรือตลาดเกษตรกร หรือลองทำเองที่บ้านก็ได้

4. ทานอาหารเสริมโปรไบโอติก

หลายๆ งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการรับทานอาหารเสริมที่มีโปรไบโอติกคุณภาพสูงสามารถช่วยปรับสมดุลแบคทีเรียในลำไส้ได้

5. ลองรับประทานอาหารเสริมต้านการอักเสบ

อาหารเสริมหลายชนิดสามารถช่วยรักษาความสมบูรณ์ของผนังลำไส้โดยการต้านการอักเสบ แอล-กลูตามีนเป็นกรดอะมิโนที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของผนังลำไส้ สังกะสีช่วยส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกัน และกรดไขมันโอเมก้า 3 ช่วยเพิ่มสารต้านการอักเสบ

6. เพิ่มปริมาณคอลลาเจนในร่างกายของคุณ

แม้ว่าคอลลาเจนจะขึ้นชื่อในเรื่องประโยชน์ด้านความงาม แต่มันก็มีกรดอะมิโนที่จำเป็นในการซ่อมแซมเยื่อบุลำไส้ของคุณด้วยเช่นกัน การศึกษาแสดงให้เห็นว่าอาหารเสริมคอลลาเจนเปปไทด์และอาหารที่อุดมด้วยคอลลาเจน เช่น น้ำซุปกระดูก สามารถช่วยเสริมสร้างเยื่อบุลำไส้ได้

7. หาวิธีจัดการกับความเครียด

การฝึกโยคะ และ การทำสมาธิ เป็นวิธีที่ยอดเยี่ยมในการลดความเครียดและทำให้ร่างกายของคุณเข้าสู่สภาวะพักและย่อยอาหาร การศึกษาเมื่อเร็ว ๆ นี้โดย Deepak Chopra ครูผู้สอนของ IIN พบว่า “การทำสมาธิช่วยควบคุมการตอบสนองต่อความเครียด ซึ่งจะช่วยยับยั้งภาวะการอักเสบเรื้อรังและรักษาการทำงานของลำไส้ให้แข็งแรง”